مهندس محمد علی میرزا، عالم دینی اسلامی و یوتیوبر معروف پاکستانی که توسط ویدیوهای یوتیوب در مورد موضوعت اسلامی اظهار نظر می کند، به دلیل سخنرانی‌ های مذهبی ‌اش در رسانه‌ های اجتماعی مشهور شده، این روزها به دلیل کلیپ ویدیویی که در آن در مورد ازدواج مرد مسلمان با زن مسیحی صحبت می‌ کند، دستگیر شده است. در ۲۴ اوت 2025 میلادی، یک شهروند در ایستگاه پلیس شهر جهلم درخواستی ارائه داد مبنی بر اینکه محمد علی میرزا در این مورد عبارات توهین ‌آمیزی بیان کرده و با گفتن الفاظ توهین‌ آمیز، احساسات همه مسلمانان را جریحه ‌دار کرده است. سوال این است که آیا تکرار الفاظ توهین ‌آمیز گفته شده توسط دیگری نیز توهین محسوب می ‌شود یا خیر؟ اتهام وارد بر محمد علی میرزا این است که او یک دیدگاه توهین ‌آمیزی را از مسیحیان نقل کرده و آن را تکرار کرده که به عنوان توهین قلمداد می‌ شود.

      محمد علی میرزا در ابتدا در ۲۶ اوت به دستور معاون بخشدار جهلم تحت بازداشت سه روزه قرار گرفت و سپس به آژانس ملی تحقیقات جرایم سایبری تحویل داده شد. پس از آن، آژانس ملی تحقیقات جرایم سایبری با ارسال نامه ‌ای، نظر شورای اسلامی ایدئولوژی پاکستان را در مورد محمد علی میرزا درخواست کرد و شورای اسلامی ایدئولوژی در تصمیم اولیه خود در ۲۴ سپتامبر اعلام کرد که چندین بیانیه محمد علی میرزا حاوی جملاتی است که صرفاً نقل کفر هستند، اما بدون هیچ هدف شرعی بیان شده ‌اند. بر این اساس، این رفتار او مستحق مجازات شدید تعزیری است و از آنجا که این عمل را بارها تکرار کرده، جرم او شدت بیشتری یافته است. بیان او در دسته تحریف توهین ‌آمیز قرآن کریم نیز قرار می‌ گیرد و مستلزم توهین به رسالت نیز هست. بنابراین، مخالفین وی اعلام کردند که علاوه بر مواد قانونی موجود، ماده توهین به قرآن کریم نیز باید به اتهامات او اضافه شود. بیان محمد علی میرزا باعث گسترش فساد در زمین است.

در این رابطه در برنامه ای علمای مختلف مکاتب فکری گفتگو کردند و موضع آنان را بررسی می کنیم. همچنین برخی از علمایی که قبلاً مواضع خود را در پلتفرم‌ های مختلف اعلام کرده ‌اند، ارائه خواهیم داد. بسیاری از این علما با محمد علی میرزا اختلافات شدیدی دارند، از او آشکارا انتقاد می‌کنند و مخالف سرسخت روش و بیانات او هستند. با این حال، آنها در مورد پرونده فعلی نظر داده و از محمد علی میرزا در این مورد حمایت کرده ‌اند. ما نظرات تمام علمای دین پاکستان را خدمت شما ارائه خواهیم داد، اما باید بندهای 295 قانون مجازات پاکستان را بررسی کنیم تا وضعیت این مجازات روشن گردد.

قانون توهین مقدسات پاکستان.

   در قانون مجازات پاکستان، دو بند ۲۹۵ و ۲۹۸ قانون اساسی، قانون توهین به مقدسات نامیده می ‌شوند. یکی از آنها، بند ۲۹۵ (ج)، مجازات اعدام را برای توهین جدی به مقدسات تعیین می‌ کند. بند ۲۹۵(الف) مجازاتی تا ده سال برای ایجاد آزار عاطفی برای فردی از هر مذهبی تعیین می ‌کند. به همین ترتیب، بند ۲۹۵(ب) مجازات هتک حرمت قرآن کریم و ماده ۲۹۵(ج) مجازات توهین رسول خدا (ص) را تعیین می ‌کند. بر اساس این بند قانون، «استفاده از عبارات توهین ‌آمیز علیه پیامبر اسلام(ص)، چه به صورت کلامی، شفاهی یا کتبی، یا با ظاهر/ارائه ظاهری، یا هرگونه اظهار نظر نادرست یا مستقیم یا غیرمستقیم درباره ایشان که باعث ایجاد تصور بد، خودخواهانه یا خشن در مورد ایشان یا ایجاد تصور مخرب در مورد ایشان شود یا باعث ایجاد شک و تردید و تمسخر در مورد نام مقدس ایشان شود، همه این موارد با حبس ابد یا اعدام و همچنین جریمه نقدی قابل مجازات خواهد بود[1].

خلاصه گفتگوی علمای مکاتب فکری مختلف در برنامه تلویزیونی "به همراه شاه زیب خانزاده".

     علمای مکاتب فکری مختلف در برنامه مذکور گفتگو کردند که خلاصه آن این است که مهندس محمد علی میرزا، عالم دینی اسلامی و مبلغ یوتیوبر معروف پاکستان به دلیل اظهاراتش در مورد ازدواج مرد مسلمان با زن مسیحی، در ۲۴ اوت 2025 میلادی دستگیر شد. شهروندی در ایستگاه پلیس به توهین آمیز بودن اظهارات وی شکایت کرد. در حالیکه اتهام او نقل یک دیدگاه توهین ‌آمیزی از مسیحیان و تکرار آن است. پس از بازداشت اولیه، میرزا به آژانس ملی تحقیقات جرایم سایبری پاکستان تحویل داده شد و شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان اظهارات او را کفر آمیز و گسترش فساد فی الارض تلقی کرده است. علمای مکاتب فکری مختلف پاکستان، با وجود داشتن اختلاف نظر شدیدی با محمد علی میرزا، در پرونده فعلی از او حمایت کرده ‌اند. در این رابطه با علمای مختلف مکاتب فکری پاکستان در برنامه ای گفتگو شده و موضع آنان را جویا شدند. مفتی مسعود، عالم برجسته اهل سنت پاکستان بند ۲۹۵ (ج) قانون مجازات پاکستان را سلاحی علیه او مطرح کرده است. وی گفت: این وضعیت در پاکستان به معنای ایجاد یک فضای ترسناکی است. در این وضعیت، ممکن است هیچ عالمی بدون اتهام باقی نمی ماند و همه علما همدیگر را متهم و زندانی کنند. وی افزود قانون ۲۹۵ سی اظهارات میرزا را شامل این مورد نمی داند و نقل قول کفر نیست. وی گفت: تکفیری ها این قانون را برای خود سلاحی می دانند و موقعیت را برای خود غنیمت شمرده و علیه مخالفین خود از جمله محمد علی میرزا از این قانون استفاده می کنند. انسان با انتساب دادن به قول دیگری مرتکب توهین به رسالت نمی‌ شود. علامه امین شهیدی، عالم برجسته شیعی و رئیس سازمان امت واحده پاکستان نیز این مشکل را فقط مشکل پاکستان برشمرده و گفت: اظهارات محمد علی میرزا نقل کفر است و نقل کفر، کفر نیست. وی دوستدار اهل بیت (ع) و پیامبر اکرم (ص) است. برخی از افراطی ها می خواهند از این قانونی علیه مخالفین خود استفاده کنند. ما نیز با وی اختلاف نظر داریم، اما اظهارات وی توهین به پیامبر اکرم (ص) نیست. مفتی فضل همدرد، عالم معروف اهل سنت پاکستان گفت: «با مهندس میرزا ممکن است اختلاف داشته باشیم ولی وقتی کلیپ او به دستم رسید، گفتم که اظهارات مهندس علی میرزا را نباید توهین رسالت تلقی نمود. من در مورد نیت وی شک ندارم؛ یعنی می ‌توانم قسم بخورم که مهندس علی میرزا گستاخ به رسول الله (ص) نیست. او حتی فکر توهین به شأن رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم را هم نمی ‌کند. او محب اهل بیت (ع) است. او کسی است که برای پیامبر اکرم (ص) جان خود را فدا می کند. اما این جمله به گونه ‌ای است که مخالفان می‌ توانند از آن سوء استفاده کنند، در حالیکه قانون ۲۹۵ سی در این مورد صدق نمی ‌کند. علامه جاوید احمد غامدی، عالم برجسته اهل سنت پاکستان گفت: اصلا تصور نمی کنم عالم ای در شان پیامبر اکرم (ص) توهین کنند، علما و بزرگان اگر فکر می کنند که اظهارات کسی مورد مناقشه قرار می گیرند، باید به وی تذکر دهند، اما این روش مخاصمت آمیز درست نیست.دکتر مفتی نعمان نعیم، یکی از علمای بزرگ حوزه علمیه بنوری شریف پاکستان گفت: «در این مورد از ما نیز استفتاء شده است. همانطور که می‌ دانید حوزه علمیه بنوری شریف یک مرکز  دینی معتبری است و همه نوع استفتاء از آن می شود. از ما نیز سؤال مشابهی پرسیده شد. گفتیم که "نقل کفر، کفر نیست". هرگز با نقل چیزی انسان کافر نمی ‌شود. و در مورد مهندس علی میرزا، من از او تفسیر شخصی نمی‌ کنم. ظاهراً بسیاری از علما با او اختلاف نظر دارند، اما معتقدم باید حرف حق را زد، من معتقدم در این مورد باید صراحتا بیان کنیم که جملات یا الفاظ او موجب توهین نمی ‌شود. علامه سید جواد نقوی، عالم برجسته شیعی گفت: نقل کفر، کفر نیست، اگر ما با فردی اختلاف داریم، ان اختلاف جای خود، اما باید طرفدار حق باشیم. نباید موقعیت را برای خود غنیمت شمرده و انتقام بگیریم. این یک ضرب ‌المثل مسلم عربی-فارسی-اردو است. مردم معمولاً در موقع بیان چنین چیزهایی آن را ذکر می‌کنند که نقل کفر، کفر نباشد. یعنی اگر سخن کفر آمیزی است که دیگری گفته و شما آن را برای هدفی ارائه می‌ دهید، در جمع، در میان عوام یا به عنوان استناد در گفتگو، این کفر نیست. مولانا عمار ناصر، فرزند مولانا زاهد الراشدی گفت: «ظاهراً آنچه شنیده شده این است که ایشان به یک نظر یا فکر مسیحیان در مورد پیامبر اکرم (ص) استناد کرده‌ است. نقل یک قول مبنی بر کفر یا بیان آن، ظاهراً توهین به رسالت نیست. قرآن کریم بی ‌شمار نقل ‌قول‌ ها از تفاسیر کفار در مورد پیامبر اکرم (ص) آورده است. و اگر شما آن را بخوانید و بگویید که کفار چنین می ‌گفتند، آیا نقل ‌کننده قول، مرتکب توهین شده است؟ این در کشور ما یک تقسیم ‌بندی مذهبی است و در مسائل اخلاقی ما این چیز وجود دارد که حتی اگر بفهمیم این اتهام وارد نیست، باز هم علیه مخالف خود استفاده می کنیم. مفتی کاشف علی، شاگرد معروف علامه مفتی اسحاق گفت: «از حوزه علمیه بنوری شریف نیز جواب آمده، اهل سنت دیوبندی نیز گفته اند که قانون ۲۹۵ سی بر او صدق نمی کند . این مسئله نقل کفر است و نقل کفر، کفر نیست. نقل کفر را بندگان خدا باید اینطور بفهمند که خداوند در قرآن کریم اقوال کافران را نقل کرده که کافران چنین می ‌گویند، یهود چنین می ‌گویند. آیا با نقل کفر، کفری صورت گرفته است؟ پس خداوند نیز نقل کفر کرده و کفر گفته است. همه علمای مذکور بر این فتوای شورای ایدئولوژی اسلامی پاکستان ابراز تعجب کردند و آن را از سوی نهاد مذکور تجاوز از حدود و اختیارات خود خواندند. آنها گفتند که این نهاد صلاحیت صدور فتوا علیه کسی را ندارد، بلکه اگر از این نهاد سؤالی ‌شد، باید به سادگی پاسخ می ‌داد که آیا نقل کفر، کفر است یا خیر، اما این نهاد از حدود اختیارات خود فراتر رفته و علیه مهندس علی میرزا فتوا صادر کرده است، در حالی که این وظیفه آن نیست[2].

ترجمه سخنان کامل علمای مکاتب فکری مختلف در این برنامه.

 مفتی مسعود، عالم معروف اهل سنت پاکستان گفت: «به نظر می‌ رسد بند ۲۹۵ (ج) قانون مجازات پاکستان به عنوان یک سلاحی در دست علمای تندرو برای انتقام شخصی تبدیل شده است. هر زمان که بخواهید، به هر کس که بخواهید، اتهام توهین به رسالت بزنید و برای مجازات حبس ابد فشار بر قاضی و پلیس وارد کنید. اگر قاضی مجازات ندهد، او را تهدید به قتل کنید، اگر وکیلی از او دفاع کند، او را تهدید به قتل ‌کنید. اگر کسی به نفع او شهادت دهد، می ‌گویند: "دوست متهم نیز خائن است و دوست متهم نیز اعدام خواهد شد." این چیزی است که هم اکنون در پاکستان در جریان است. به نظر من، روزی به دلیل این قانون، هیچ عالم ‌ای در بیرون نخواهد ماند؛ همه با اتهام زدن به یکدیگر، همدیگر را زندانی خواهند کرد. اگر مهندس علی میرزا این حرف را زده است، باید اعتراض کرد که آیا مسیحیان چنین چیزی می ‌گویند یا نه؟ این اعتراض باید مطرح شود که باید  منبع آن ذکر کنید، اما این اعتراض مطرح نخواهد شد که مهندس علی میرزا به پیامبر اکرم (ص) توهین کرده است، زیرا مهندس علی میرزا خودش الحاد نکرده، بلکه از دیگری نقل کرده است. انسان با انتساب دادن به دیگری مرتکب توهین به رسالت نمی ‌شود. قانون ۲۹۵ سی در این مورد صدق نمی ‌کند. بنابراین، ما به این علمای متعصب می ‌گوییم: وقتی می ‌خواهید به دلیل دشمنی خود با مهندس علی میرزا از او انتقام بگیرید، از راه مشروع استفاده کنید، به قانون ۲۹۵ سی متوسل نشوید. این اصلاً در این مورد صدق نمی ‌کند. کسانی که رفته و شکایت ثبت کرده ‌اند، گفتند که مهندس علی میرزا این الفاظ را در مورد پیامبر اکرم (ص) گفته است، آنها نیز این الفاظ را نقل کرده‌ اند. پس بر آنها نیز بند ۲۹۵ (ج) قانون مجازات اعمال شود که آنها در مورد مهندس علی میرزا چنین می‌ گویند. اگر من این حرف را نقل می ‌کنم، پس بر من نیز این قانون اعمال شود. برادر من، من می ‌گویم این بند ۲۹۵ (ج) قانون  مجازات کاملاً درست است، ما مخالف این قانون نیستیم، اما برخی علمای متعصب آن را به عنوان یک سلاح  استفاده کرده ‌اند. نباید اجازه داد که چنین شود. همانطوری که برخی از علمای متعصب برای انتقام شخصی، به قانون مقدسی مانند بند ۲۹۵ (ج) متوسل می ‌شوند. به نظر من این خود توهین به این قانون است. یعنی هر زمان که بخواهید، می ‌توانید هر کس را گستاخ پیامبر اکرم (ص) قرار دهید. هرگاه شخصی سخنی گفت، شریعت حکم می‌ کند که از او در مورد منظور سخنش پرسیده شود. قبلاً براساس همین قانون مجازات و بند قانون ۲۹۵ (ج)، آقای جمشید، نعت خوان معروف پاکستان نیز به توهین مقدسات متهم شده است. وقتی مرحوم آقای جمشید[3] سخنی]در مورد حضرت عایشه، همسر پیامبر اکرم (ص)[ گفت، باید از او پرسیده می ‌شد: "منظور شما چه بوده است؟" باید به او فرصت توضیح داده می ‌شد، اما فوراً فتوای توهین به حضرت عایشه صادر شد. بنابراین، این قانون به وسیله ‌ای برای دشمنی ‌های شخصی برخی از علما تبدیل شده است. ما برای حرمت رسالت بیشتر از هر چیز دیگری ارزش قائل هستیم. هر مسلمانی عاشق پیامبر اکرم (ص) است. کسی که پیامبر (ص) را دوست ندارد، مرتد است. بنابراین، در این مسئله، من مانند علنی می ‌گویم: اگرچه صدها اختلاف با مهندس علی میرزا دارم، اما این اتهام ۲۹۵ سی بر این اساس که او گفته است مسیحیان چنین نظری در مورد پیامبر اکرم (ص) دارند، پرونده توهین محسوب نمی ‌شود.

     علامه امین شهیدی، عالم معروف شیعی پاکستان گفت: «این تنها مشکل پاکستان است. در جهان تقریباً ۵۷ کشور اسلامی وجود دارد. در هیچ کشوری چنین مشکلی وجود ندارد. این مسائل توهین به رسالت، توهین به صحابه، توهین به فلان و فلان، به تدریج در پاکستان رشد کرده و ترویج شده و در نتیجه، افراط ‌گرایی به اوج خود رسیده است. آیا تا به حال در مورد عربستان سعودی، ایران، عراق، لبنان، کویت، مصر شنیده ‌اید؟ همه آنها کشورهای اسلامی هستند و در برخی از آنها مردمی متعهد تر و عامل ‌تر از ما زندگی می‌کنند، اما آیا شما چنین چیزی در آنجا شنیده ‌اید؟ پس فقط در پاکستان اهداف و انگیزه‌ های دیگری در کار است که باید درک شود. وقتی یک عالم در هر زمینه ‌ای سخنی می ‌گوید، باید آن را بر اساس دانش و معیارها سنجید. اگر خودش روش توهین ‌آمیزی به کار برد، باید تذکر داده شود. اگر خودش عمداً توهین کند، باید مجازات شود، اما اگر کسی صرفاً قولی را نقل کند و شما بر اساس آن استفاده از چنین قوانینی را علیه او شروع کنید، آنگاه طوفانی به پا می ‌شود که تمام کتاب ‌های مذهبی، تمام خطبه ‌ها تحت الشعاع آن قرار می ‌گیرند. حتی خود قرآن کریم نیز - نعوذ بالله - مورد اتهامات مردم قرار خواهد گرفت. یعنی شما فصل جدیدی باز می ‌کنید که نتیجه آن افراط‌ گرایی بی ‌پایان است که نمی‌ توان آن را متوقف کرد. بنابراین، پاسخ ساده به سؤال شما این است: وقتی کسی عالم است، وقتی کسی صاحب نظر است، وقتی کسی نظری می‌دهد و نظر دیگری را نقل می ‌کند، نقل قول، کفر نیست، شما خود به زبان اردو می ‌گویید: "نقل کفر، کفر نباشد". بنابراین، اگر کسی حتی یک نظر کفر آمیزی را نقل کند، جرم نقل ثابت نمی ‌شود که او مرتکب جرمی شده است؛ او فقط نقل کرده است. بنابراین، چنین قانونی در مورد او اعمال نمی ‌شود.»

    مفتی فضل همدرد گفت:«با مهندس میرزا ممکن است اختلافات داشته باشیم. مسئله این است: وقتی این کلیپ به دستم رسید، گفتم که این روش برای مهندس علی میرزا و طرفدارانش نیز نباید به گونه ‌ای باشد که شأن رسول الله (ص) را زیر سؤال ببرد. من در مورد نیت وی شک ندارم؛ یعنی می ‌توانم قسم بخورم که مهندس علی میرزا گستاخ پیامبر اکرم (ص) نیست. او حتی فکر توهین به شأن رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم را هم نمی ‌کند. او محب اهل بیت است. او کسی است که برای رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم جان خود را فدا می‌ کند، اما این جمله به گونه ‌ای است که مخالفان وی می ‌توانند از آن سوء استفاده کنند و وی نمی ‌تواند آن را توضیح دهد. آیا شبهه ‌ای وجود دارد؟ این جمله، این الفاظ، بی ‌احترامی به شأن رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم است، اما من آن را توهین نمی ‌نامم. نمی‌ گویم که او گستاخ است، نمی ‌گویم که او توهین کرده است. دلیلش را بگوییم. من حق ندارم کسی را گستاخ رسول(ص) اعلام کنم. هیچکس حق ندارد.»

جاوید احمد غامدی عالم معروف اهل سنت گفت: «وضعیت بسیار تاسف ‌بار است. من اصلاً نمی ‌توانم تصور کنم که یک مسلمان در بارگاه رسول الله صلی الله علیه وآله و سلم سخن توهین ‌آمیزی بگوید. دلیلش این است که در مورد متخصصان دین، این تصور را می ‌توان داشت که در برخی مسائل رویه غیر محتاطانه ‌ای در پیش گرفته‌ اند، الفاظ را درست انتخاب نکرده ‌اند، روش درستی نداشته ‌اند. چنین مواردی بارها پیش می ‌آید. کار بزرگان در این موارد این است که تذکر دهند. در این کشور اساتید، علما، بسیاری از بزرگان و شخصیت ‌هایی هستند که می ‌توان آنها را امام در علم و فن خود دانست. مسئولیت آنهاست که تذکر دهند، به مردم بگویند که در مسائل علمی باید چه لحنی را به کار برد. اگر سخنی گفته می ‌شود، باید چه چیزهایی را در نظر گرفت. این موضوع تربیت است. اگر در جایی تجاوزی شده، حداکثر می ‌توان تذکر داد. متاسفانه در کشور ما مردم نیز این چیزها را از زاویه غلط می‌ بینند. ما حسن ظن نسبت به مسلمانان را  رعایت نمی‌ کنیم. سپس در مسائل مذهبی، این چیز گاهی صورت کینه ‌توزی و دشمنی به خود می‌ گیرد. در نتیجه، مردم نیز تحریک می ‌شوند و از حدود تجاوز می‌کنند. موارد بسیار زیادی بوده که ذکر شان نیز برای اذیت شدن انسان کافی است. افراد بی ‌گناهی که مجبور به تحمل خشم جمعیت شدند، این برای هر ملت یا جامعه ‌ای چیز بسیار شرم‌ آوری است.»

   دکتر مفتی نعمان نعیم، فرزند مفتی نعیم مزحمتی، مدیر حوزه علمیه جامعه بنوری شریف گفت: «سؤال بسیار خوبی است. در این مورد در دارالافتاء ما نیز فتوایی صادر شد. همانطور که می‌ دانید حوزه علمیه بنوری شریف یک مرکز اسلامی معتبری است و از ما  همه نوع استفتاء می شود. از ما نیز سؤال مشابهی پرسیده شد. من آشکاره می ‌خواهم بگویم که "نقل کفر، کفر نباشد". هرگز با نقل چیزی انسان کافر نمی ‌شود. و در مورد مهندس علی میرزا، من از او تفسیر شخصی نمی‌ کنم. ظاهراً بسیاری از علما با او اختلاف دارند، اما معتقدم باید حرف حق را زد. از نظر شرعی، بیان نقطه نظر شریعت به روشی خوب هیچ اشکالی ندارد، بلکه باید این کار را کرد، زیرا علما ما در این مورد سکوت می‌کنند. آنها می ‌گویند اگر سخن بگوییم، نمی‌ دانیم چه خواهد شد. من معتقدم در این مورد باید علنی بیان کنیم که جملات یا الفاظ او موجب توهین نمی ‌شود و در زمره توهین قرار نمی ‌گیرند. بنابراین، ما معتقدیم هیچ قانونی مانند ۲۹۵ سی یا مشابه آن بر او صدق نمی کند . همچنین باید گفت چون در پاکستان اتهام به سرعت به فردی وارد می ‌شود، اگر کسی از روی اشتباه بیانی دهد، آیا نباید فرصت توضیح داشته باشد؟ آیا نباید قصد او سنجیده شود؟ اگر کسی قصدش را خودش بیان کند، آیا نباید به انسان فرصت داده شود؟ آیا نباید فرصت بازگشت داده شود؟ قطعاً طبق قاعده باید از او توضیح خواسته خواهد شود و منظور او پرسیده شود که هدف شما چه بود؟ زمینه و بافت آن چه بود؟ تمام این مسائل از او پرسیده شود سپس نظر داده ‌شود. نه اینکه الفاظ به دلخواه به دهان او گذاشته شود و بدون پرسیدن قصد و هدف، نظر داده شود.»

  علامه سید جواد نقوی، عالم معروف شیعی پاکستان گفت: «در پاکستان این نوع مشکلات به کثرت رخ می‌دهد، روزمره، و عوارض جانبی زیادی نیز به جا می ‌گذارند. برخی از این مشکلات صورت تجاری به خود گرفته ‌اند و برخی دیگر فرقه ‌ای شده ‌اند و همچنین برای امنیت کشور نیز یک خطر بزرگی هستند، یک هشدار هستند. و نسبت به آن حساسیتی که باید نشان داده شود، مقامات مسئول نشان نمی ‌دهند. امروز این مشکل برای محمد علی میرزا پیش آمده، اما قبل از این نیز برای بسیاری از علما در مسائل مختلف پیش آمده است. گاهی در گفتگوی برخی افراد چیزهایی است که می ‌توان آن را توهین ‌آمیز خواند، اما در بسیاری از موارد، پرونده ‌هایی که تشکیل می ‌شوند یا رسانه ‌ها مطرح می‌کنند، جنبه دیگری دارند، اما یک قشر خاص آن را به این سمت می‌ کشاند. و از آنجا که در این زمینه قانون ‌گذاری نیز صورت گرفته، و این قانون برای هدف دیگری تصویب شده، اما در اهداف دیگری استفاده می‌ شود. قانون توهین به مذهب. و همانطور که در سؤال پرسیدید که اگر یک عالم دینی یا فرد محقق، نویسنده یا هر شخصی، قول دیگری را نقل کند، آیا آن نقل قول درست است یا غلط، خودش مسئله جداگانه‌ ای است. می ‌توان آن را سنجید که آیا نقل قول او دلیلی دارد یا ندارد، اما خود نقل قول توهین محسوب نمی ‌شود. همانطور که ضرب ‌المثل ای ساخته شده که "نقل کفر، کفر نباشد". این یک ضرب ‌المثل مسلم عربی-فارسی-اردو است. مردم معمولاً در موقع بیان چنین چیزهایی آن را ذکر می‌کنند که نقل کفر، کفر نباشد. یعنی اگر سخن کفر آمیزی است که دیگری گفته و شما آن را برای هدفی ارائه می‌ دهید، در جمع، در میان عوام یا به عنوان استناد در گفتگو، این کفر نیست. نقل سخن کفرآمیز، کفر نیست. بیان سخن توهین ‌آمیز کسی که توهین کرده، مانند وقتی که وکیلی در دادگاه بر می‌ خیزد و توهین کسی را بیان می ‌کند، وکیل یا قاضی متهم به توهین نمی ‌شوند. یا اگر مجری برنامه نقل قول کسی را بیان کند، آن نقل قول توهین نیست. متهم اصلی توهین، خود فرد توهین ‌کننده است. و اگر کسی به آن استناد کند یا بخواهد آن را نقد کند، یا تفسیری بر آن ارائه دهد، یا حکم دیگری در مورد آن بیان کند، قطعاً از نظر هر عقل و منطقی توهین نیست. و از نظر شرعی نیز بر اساس معیارهای شریعت، آن را توهین بار نمی ‌آورند.»

   مولانا عمار ناصر، فرزند مولانا زاهد الراشدی گفت: «ظاهراً آنچه شنیده شده این است که ایشان به یک نظر یا فکر مسیحیان در مورد رسول الله ﷺ استناد کرده‌ است. نقل یک قول کفرآمیز یا بیان آن، ظاهراً توهین به رسالت نیست. قرآن بی ‌شمار نقل ‌قول ‌ها  از تفاسیر کفار در مورد رسول الله ﷺ آورده است. و اگر شما آن را بخوانید و بگویید که کفار چنین می ‌گفتند، مرتکب توهین نشده اید . این در کشور ما یک تقسیم ‌بندی مذهبی و یک کشمکش است. سپس در مسائل اخلاقی ما این چیز وجود دارد که حتی اگر بفهمیم این اتهام وارد نیست، اما چون یک جنگ بین روایات و تفاسیر مذهبی است، و در آن بسیاری از مردم با من و شما و دیگران اختلاف دارند، پس فکر می‌کنند این فرصتی است از طرف خدا که از آن استفاده کنند. انصاف همین است که من عرض می ‌کنم: ما آیه قرآن را می ‌خوانیم و می‌ گوییم، و داستان ‌های مستقیم از رسول اللهﷺ و صحابه را نیز بیان می ‌کنیم که یک مسلمان باید چقدر انصاف ‌داشته باشد، اما وقتی جامعه یا نسل جوان عملکرد ما را می ‌بیند که اینگونه است، تنها نتیجه ‌ای که دارد، دور شدن آنها از دین است.»

   مفتی کاشف علی، شاگرد معروف علامه مفتی اسحاق گفت: «از حوزه علمیه بنوری شریف نیز جواب آمده، دیوبندی ها نیز سخن گفته اند که قانون ۲۹۵ سی بر او صدق نمی کند . این مسئله خالصاً مسئله نقل کفر است. و نقل کفر، کفر نیست. نقل کفر را بندگان خدا باید اینطور بفهمند که خداوند در قرآن کریم اقوال کافران را نقل کرده که کافران چنین می ‌گویند، یهود چنین می‌ گویند. تمام دنیا می‌ گوید که با نقل کفر، کفری صورت نگرفته است. آیا خداوند با نقل کفر، کفر گفته است ؟ نقل کفر که  کفر نیست. مگر آن که شما بگویید کسی نقل کفر را با قصد انجام داده  است اما واقعیت این است که هیچ کس نمی تواند نیت انسان ها را بشناسد و کشف کند . این را نیز در بیانیه ‌ام توضیح دادم که بجزخود گوینده کسی حق ندارد کلام فرد دیگری را تفسیر کند و از این تفسیر نیت افراد را بدست آورد  حتی علما.

   اکنون مهندس محمد علی میرزا در بیانیه ‌هایش توضیح داده که قصد او چه بوده است. ضمنا اگر نقل کفر، کفر است، پس کسی هم که این گزارش را ثبت کرده نقل کفر کرده و او هم باید مجازات شود، زیرا او نیز با نقل کفر این گزارش را ثبت کرده است. پس بر همه باید این قانون اعمال می ‌شود.

   در این مورد نیز اجماع علمای امت است و در اینجا فرقی بین دیوبندی و بریلوی و شیعه نیست، چه  سنی، دیوبندی باشد یا بریلوی، حنفی باشد یا شافعی، مالکی باشد یا حنبلی، بر سر این مسئله اجماع امت است و نه از امروز، بلکه از قرن ‌هاست که اجماع است که اگر کسی سخنی گفت که سخن کفری است، و از حرفش نود و نه معنی کفر دارد و یک معنی ایمان و مسلمانی  با  همان یک معنی می‌ توان او را مسلمان دانست. اجماع امت بر این است که آن یک معنی گرفته ‌شود. زیرا در اسلام، تکفیر کردن یک مسلمان از کشتن او بدتر است. "لا یجر منکم شنان قوم علی ان لا تعدلوا" این الفاظ قرآن کریم است: "ای مومنان، دشمنی با قومی شما را از عدالت منحرف نکند." اگر با کسی دشمنی دارید، اینطور نیست که احکام اسلامی را عوض کنید، بدون شنیدن توضیح کسی یا دادن فرصت بازگشت به او.» سوال :آیا می ‌توان اتهام توهین زد؟ معیار نیت چیست؟ در این مورد دین چه گفته است ؟ «نکته اول این است که اگر کسی چنین سخنی می‌ گوید، باید دید که آیا دارد قولی را نقل می ‌کند یا نظر خودش را می‌دهد؟ آیا او به آن سخنی که نقل می ‌کند، معتقد است یا نه؟ در این مورد، ظاهراً چنین چیزی نیست. وقتی چنین چیزی نیست، پس چه جای اتهام است؟ چه جای ثبت شکایت است؟ مشکل همان روان جمعی ماست، در درون این جامعه، از طبقات مذهبی، و آن جنونی که در گذشته به ما القا شد، زیرا چنین قوانینی نیز نتیجه همان است. چنین قوانینی تصویب شد، وگرنه من باز همان سوال را مطرح می‌ کنم: آیا در تمام دنیا چنین اتفاقاتی می ‌افتد که در پاکستان افتاده است؟ اکنون اگر کسی چنین سخنی بگوید، باید او را در محکمه قرار داد، از او پرسید: آیا عمداً این حرف را زده ‌ای یا غیر عمدی؟ آیا با قصد توهین این حرف را زده ‌ای یا نه؟ آیا به این حرف اعتقاد نیز داری یا نه؟ اگر او معتقد به این حرف نیست، خودش مدافع است و این حرف را صرفاً برای نقل یک مکتب یا یک فرد یا یک قوم می ‌گوید، خواه درست باشد یا غلط، اگر دارد نقل می‌ کند، چگونه می ‌توانید با اعمال قانون ۲۹۵ سی علیه او، شکایت ثبت کنید؟ خود این ثبت شکایت به خودی خود یک قدم اشتباهی است. و کسی که را ثبت کرده، خودش باید در محکمه قرار گیرد که شما چگونه چنین شکایت قدرتمندی را ثبت کرده‌ اید که می ‌تواند به مرگ یک نفر منجر شود، در حالی که آن شخص توهین نمی‌ کند، قصد توهین نیز ندارد، و تمام دنیا می ‌داند که او هرگز در مورد شان مقدس پیامبر اکرم(ص) چنین سخنی نگفته  است . بله، شما می ‌توانید او را با اتهام دیگری بگیرید، اتهام دیگری به او بزنید، علیه او بگویید که در زبان بی ‌احتیاطی می ‌کند و زبان تند به کار می ‌برد، این قابل قبول است، اما وقتی چنین اتهامی زده می ‌شود و گفته می‌ شود که او توهین کرده، این قطعاً یک اتهام غلط است و باید از او دفاع کرد و باید حل و فصل کرد که چنین اتهامی نباید زد.»

مفتی فضل همدرد نیز در این مورد صحبت کرد: «یک گروه مذهبی می ‌گوید سر هر کسی را از تن جدا کنید، هر کسی را بکشید. در مورد هر کسی که با او اختلاف فرقه ‌ای و مذهبی دارد، باید کشته شود، باید سرش را از تن جدا کرد. گروه‌ های فشار کارشان همین نیست. شما گروه‌ های فشار هستید. و شما می بینید، مردم ما نیز زندگی یک نفر را به خطر می ‌اندازند و توجه نمی ‌کنند که این کار چقدر سبب بد نامی  دین می شود و چه تاثیر بدی بر روی جوانان می گذارد . شما با کنار گذاشتن خدمات او، تنها با تحت فشار قرار دادن، چنین تصمیماتی می‌ گیرید. حق بازگشت باید برای همه باشد. وقتی شما به یک مفتی حق بازگشت می ‌دهید، به کسی که از یک فرقه است حق بازگشت می ‌دهید، چرا به مهندس علی میرزا حق بازگشت نمی ‌دهید؟.»

اتهام دروغین توهین زدن به کسی چقدر گناه یا جرم بزرگی است؟ نظر دکتر مفتی نعمان را ببینید: «ببینید، چنین اتهام دروغین زدن، کسی را مرتکب توهین به رسالت کردن، به نظر من این نیز گناه است و من فکر می ‌کنم این به طور مستمر، نه از امروز، بلکه از مدتی است که ادامه دارد. به جنید جمشید نیز چنین اتهامی زده شد، به همین روش، اخیراً به مولانا مسعود و سایر علما نیز چنین اتهامی زده شد.

این نظرات علمای مکاتب فکری مختلف بود. پس شورای اسلامی ایدئولوژی چگونه این تصمیم را داد که مهندس محمد علی میرزا مرتکب توهین شده است؟ چگونه این نظر را داد و آیا این نظر درست است؟ نظر جاوید احمد غامدی را در این سوال ببینید:

« من راستش حتی تصور هم نمی ‌کردم که یک نهاد قانونی مانند شورای اسلامی ایدئولوژی بتواند اینگونه از حدود خود تجاوز کند. اگر استفساری از این نوع آمده بود، اولاً شورای اسلامی ایدئولوژی باید با در نظر گرفتن حدود خود، پاسخ می ‌داد که این خارج از حوزه اختیارات آن شورا است. شورای اسلامی ایدئولوژی یک نهاد قانونی است، حدود آن در قانون اساسی دولت پاکستان تعیین شده است. آنها را بیرون بیاورید و بخوانید، به هیچ وجه جای شک در آن نیست. به یاد دارم که در زمان ما نیز استفساراتی از این نوع شده است[4]. تحلیلگران معتقدند که مهندس علی میرزا دوستدار اهل بیت (ع) است و از دشمنان مولای متقیان نفرت می کند، لذا از کتب معتبر اهل سنت جایگاه مولای متقیان و دشمنان مولا را بیان می کند، افراطی های متعصب مخالفت می کنند و آن را شیعه قرار می دهند، درحالیکه میرزا در برخی موارد از جمله در مورد کمک طلبیدن از مولای متقیان(ع) و سایر موارد شیعیان را نیز بشدت مورد انتقاد قرار می دهد.

منابع: